Jakis czas  temu zakupiłam gruby album z fotografiami stambulskich psów. Autor zdjęć, Arif Aşçi, wydał również dwie inne pozycje, album o kotach i ptakach mieszkających nad Bosforem. Chociaż przepadam za wszystkimi stworzeniami ze stambulskich zaułków, bo bez nich to miasto nie byloby takie samo, to mój wybór od razu padł na książkę o psach. Jestem beznadziejnie zakochana we wszystkich tutejszych ulicznych psach. Beznadziejnie, bo kroi mi się serce ilekroć widzę ich wychudzone brzuchy i bezdennie smutne, ogromne, czarne oczy, a przeciez wiem, ze nie mozna im wszystkim naraz pomoc, przytulic i nakarmic… Kroi się też, za każdym razem, gdy widzę, jak szukają kontaktu z człowiekiem, żebrząc o najmniejszy gest miłości, machając opuszczonymi pokornie ogonami lub  „rozkładając” się na plecach przed każdym, kto ofiaruje im choć odrobinę uwagi. Jestem w nich zakochana, bo nigdy nie widziałam tak melancholijnych i łagodnych swtorzeń, znoszących ze stoickim spokojem upał, deszcz, zimno i ludzką niechęć. Stambulskie sokak köpekleri (psy uliczne) sa fantastyczne, jakkolwiek od zawsze ich liczebnosc, a raczej brak kontroli nad nia, stanowily problem dla miasta, z ktorym probowano radzic sobie na rozne sposoby, takze drastyczne. Znany jest fakt, przytaczany rowniez przez autora albumu, proby pozbycia sie bezdomnych psow poprzez izolacje  na jednej z niezamieszkanych  Wysp Ksiazecych, gdzie umieraly z wycienczenia, glodu i ran. Po jednej z takich akcji, miasto zostalo nawiedzone przez trzesienie ziemi, co odebrano jako kare boska za niegodne potraktowanie zwierzat i uratowano pozostale przy zyciu osobniki, przywozac je z powrotem, aby zapelnily ulice metropolii. Obecnie, choc wladze miejskie wciaz maja problemy z kontrola urodzen bezpanskich psow i kotow, nie stosuja na szczescie  niehumanitarnych sposobow. Ponadto, pocieszajace jest to, ze nie wszyscy odnosza sie do ulicznych stworzen z niechecia i rezerwa. Sa Stambulczycy, jak chocby Arif Aşçi, ktorzy kochaja te zwierzeta, karmia i poja,  i co wiecej – nie wyobrazaja sobie miasta bez nich.

A to jeszcze link do galerii fotografii Arifa Aşçi http://www.arifasci.com/

PS. Przepraszam za niechlujstwo i brak polskich znakow – pisalam te notke, a wlasciwie dokanczalam porzucony wiele tygodni temu szkic w pracy, gdzie nie dysponuje polska klawiatura.

Ostatnio miałam przyjemność odbyć  rejs na „drugi” koniec cieśniny, czyli  mniej oczywisty dla mieszkańca okolic placu Taksim, mianowicie ten, gdzie Bosfor wpada do Morza Czarnego lub inaczej mówiąc, staje się Morzem Czarnym. Wielce była to ekscytująca dla mnie wyprawa, ponieważ wyobraziłam sobie, jak to zwykle w takich sytuacjach, że jestem w bardzo konkretnym i ważnym geograficznie miejscu. Dwugodzinny rejs rozpoczyna się w najstarszej części miasta, czyli Eminönü, a kończy się w małej miejscowości Anadolu Kavagı, w której można poczuć małomiasteczkowy klimat oraz wdrapać się na wzgórze z ruinami zamku, skąd zobaczyć da się już kawałek  Karadeniz (czyli Morza Czarnego). Statek wycieczkowy przemierza więc niemal całą cieśninę i podczas rejsu podziwiać można miasto pietrzące się na brzegach. Po raz pierwszy odkąd jestem w Stambule, przekroczyłam magiczną granicę „drugiego mostu na Bosforze” i z niedowierzaniem odkryłam, że zabudowania ciągną się z mniejszym lub większym natężeniem, niemal do samego północnego ujścia cieśniny. Ponadto oblicze Bosforu zmienia się, im dalej na północ tym staje się szerszy, potężniejszy, bardziej kręty, a linia brzegowa posiada więcej zatok. Inna staje się również zabudowa – im dalej od serca miasta tym częściej okazałe, zabytkowe nadmorskie rezydencje ustępują miejsca skromnym i malowniczym budynkom z „wodnymi garażami”. Teraz nie mogę się już doczekać wyprawy nad samo Morze Czarne i rozpoczęcia sezonu pływacko-plażowego. Weekendzie nadejdź!

A więc dziś o wrednych i paskudnych, mocno rozwydrzonych tureckich pociechach (choć w tym kontekście ciężko uznać je za pocieszne). W Turcji dzieci wychowywane są bezstresowo, co powoduje występowanie w dość dużej liczbie samolubnych potworków. Podejście rodziców do wybryków dzieci w przestrzeni publicznej jest dla mnie niezrozumiałe. Najczęstszą reakcją na zachowanie dziecka jest po prostu… brak reakcji. Nieważne czy malec właśnie wydziera się w zatłoczonym autobusie, ciągnie za włosy nieznajomego, zrzuca towar z półek w sklepie lub kopie jakiegoś ulicznego kota. Nieważne, bo dziecko to cud, miód i orzeszki. Sama słodkość w każdym wymiarze, nawet gdy uprzykrza życie  wszystkim naokoło. A rodzice cenią sobie bardzo swój własny relaks.

Niedawno byłam świadkiem sceny, a właściwie całego przedstawienia, które utwierdziło mnie w przekonaniu, że nie potrafiłabym wychować dziecka zgodnie z obowiązującymi w tym kraju standardami. Spektakl nosił tytuł „Rodzina w restauracji” i niestety może się zdarzyć, że w każdej chwili powróci do repertuaru. Trójka dorosłych i dwie małe dziewczynki potrafiące niestety już mówić i chodzić. Rodzice wsuwają swoje dania na totalnym luzie, gdy wokoło szaleje tornado. Dwie kilkulatki biegają naokoło stolika, krzyczą. Wdrapują się na plecy swoich opiekunów, kopiąc i szturchając przy okazji innych, siedzących blisko gości (rodzice nie są zbyt konsekwentni w zwracaniu im uwagi). W końcu kobieta która dostała sporo kuksańców w plecy, nie wytrzymuje, łapie dziecięcą nóżkę i ściąga ją sobie prawie z głowy, upominając dziecko, jednak ku mojemu zdziwieniu dziewczynka nie jest ani odrobinę speszona tym, że kogoś kopnęła i tym, że obca osoba zwraca jej uwagę. Dziecko,mówiąc dosadnie, totalnie olało starszą panią. Karność 0%. Pyzate, czarnookie księżniczki (bo to słowo chyba najlepiej oddaje ich charakterki) wykazują również brak jakiegokolwiek szacunku w stosunku do kelnera. Biedak dwoił się i troił, donosił, ścierał i nawet starał się opanować kataklizm. Tak, to kelner był bardziej przejęty hałasem i bieganiną, niż rodzice. Urocze maluchy zwracały się do niego w trybie rozkazującym, bez żadnego kłopotania się o grzecznościową formę „siz” (czyli „wy”). Krzyczały jedna przez drugą „Przynieś mi lody!”

Jako, że tego dnia spożywałam kolację akurat sama, miałam doskonałe warunki, żeby to wszystko dokładnie obserwować i być przerażoną. Jeśli wszytkie dzieci są tutaj wychowywane w stylu „na księżniczkę/księcia”  a wygląda na to, że większość) to chyba nie ma się co dziwić, że duża część dorosłego społeczeństwa to chamy. Przejawia się to na wiele sposobów, jak choćby traktowanie ludzi dookoła jak śmieci, trąbienie na wszystko i wszystkich, fukanie i cmokanie z dezaprobatą na innych, brak szacunku dla pracy własnej i innych, niedotrzymywanie terminów, obiecanki-cacanki, czy nawet z bardziej prozaicznych: wyrzucanie śmieci za siebie i pod siebie, również do morza i w ogóle mogłabym wymieniać jeszcze długo…

W kwestii wrednych dzieciaków ciekawe jest jeszcze to, że generalnie społeczeństwo akceptuje naganne zachowanie małych terrorystów. Nie widziałam jeszcze, żeby ktoś zareagował i zwrócił uwagę opiekunowi. Wszyscy ubóstwiają małe dzieci, uśmiechają się do nich i poklepują przyjaźnie. Nie jestem absolutnie zwolenniczką „wszystkolepiejwiedzących ciotek-klotek”, zaglądających mamom do wózków i prawiących morały. Jednak w sytuacji, gdy widzi się diabła tasmańskiego, wirującego między półkami w sklepie i siejącego zniszczenie, może warto byłoby coś powiedzieć? To co, że ten szkodnik ma urocze loczki i małe pulchne łapki – nie dajmy się zwieść, z czasem przecież wyrośnie, nie będzie już taki słodki (raczej z pokaźnym wąsem i bujnie owłosiony, jeśli mówimy o chłopcu), a jego złe maniery pozostaną takie same…

W następnym odcinku Wyliczanki(co jest nie do zniesienia w Turcji dla przybysza) będzie o trudności w nawiązywaniu kontaktów koleżeńskich i zawodowych z autochtonami, które są powodowane prowadzeniem przez Turków specyficznej gry towarzyskiej o niejasnych regułach…oczekujcie!

Po ostatnim wpisie czas na coś „ku pokrzepieniu”. Lekiem na całe zło (i na tur-maczo-menów) jest kontemplacja miasta, morza lub krzyczącej  kolorami i zapachami flory. Tak jak na zdjęciach. Nie mam pojęcia co to za wściekło fioletowe kwiatki, potwierdzam jedynie, że w pełnym słońcu wyglądają zjawiskowo – trzeba mrużyć oczy od tej barwnej eksplozji. Ponadto wszędobylskie stambulskie tulipany, czyli po turecku lale. Każdy reprezentacyjny klomb obfituje w kwiaty tego rodzaju, w różnych kształtach i kolorach, w końcu tulipan to jeden z symboli miasta, ba nawet Turcji. Mało kto wie, że tulipany trafiły do Europy z Turcji właśnie, chociaż dzisiaj to Holandia uchodzi za ojczyznę tych kwiatów. Zdjęcie zostało zrobione na dziedzincu pałacu Topkapı, gdzie nie sposób zliczyć odmian i kolorów tulipanów (choć pewnie przesadzam). Trafił się też bajeczny kaktus. A jeśli już jesteśmy przy florze to jednak najcudowniejsze są palmy – jako polskie dziecko lat ’80 ubiegłego wieku wciąż bezgranicznie i bezustannie się nimi zachwycam oraz poprawiam sobie humor po przeróżnych potyczkach.